NİTEL ARAŞTIRMA MI NİCEL ARAŞTIRMA MI?
Nitel (kalitatif) ve Nicel (kantitatif) yöntemler farklı amaçlara hizmet ederler ve farklı veri toplama yöntemleri kullanırlar. Bir araştırma için ikisinden biri seçilebileceği gibi ikisinin birlikte kullanılacağı bir karma yöntem de tercih edilebilir.
Nicel Araştırma ile Nitel Araştırma Farkı
Nicel araştırma en sade ifadeyle sayılarla ilgilidir; bir olguyla ilgili ortaya atılan hipotezi desteklemek ya da çürütmek için fikirleri, davranışları ve diğer tanımlanmış değişkenleri sayılaştırmak, kalıpları ortaya çıkartmak için kullanılır. Objektif ve sistematik bir yöntemdir. Sayısal veri karşılaştırmalar ve istatistiksel çıkarımlarla analiz edilir.
Nitel araştırma ise metinsel veriye dayanır; gözlemlenebilen ancak ölçülemeyen olgularla ilgilidir. İnsan davranışlarını anlamayı, bir fikrin, davranışın ya da sorunun ardında yatan duyguyu, düşünceyi, deneyimi ve güdüyü ortaya çıkartmayı hedefler. Bu araştırma yönteminde katılımcıların perspektifi odak noktadadır. Veri katılımcıların gözlenmesi ya da görüşmeler/toplantılar yoluyla elde edilir. Nitel araştırma tek başına kullanıldığında bir sorunun derinlemesine ele alınmasını sağlayabilir. Ayrıca keşif amacıyla kullanılarak ileride yapılacak bir nicel araştırma için fikir ve hipotez geliştirilmesine katkı da sağlayabilir.
Bunların yanı sıra nicel araştırmayla birlikte de yürütülebilir. Bu çerçevede sayısal veriyi anlamlandırma ve derinleştirme amacına hizmet eder.
VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ
1
Anket
Ülke, bölge ya da hedef kitle düzeyinde temsiliyeti olan anket çalışmaları yürütülür. Anket verisini toplarken de CAPI ya da CATI yöntemlerini kullanılır.
CAPI yani Bilgisayar Destekli Kişisel Görüşme, tablet ya da laptop kullanılarak yüz-yüze yapılan anketlerdir. Bu yöntem adrese dayalıdır ve katılımcıyla karşılıklı yapıldığı için güvenilirlik ve katılımcıya ulaşılabilirlik açısından avantajlıdır. Telefonla ulaşılamayan her bölgede anket yapabilmeyi olanaklı kılar.
CATI yani Bilgisayar Destekli Telefonla Görüşme, bir bilgisayar yazılımı kullanılarak telefon görüşmeleri aracılığıyla anketlerin uzaktan doldurulma yöntemidir. Hedef kitlenin telefonlarına ulaşılabilen durumlarda daha hızlı ve daha düşük maliyetli olduğu için tercih edilir.
2
Panel
Panel yöntemi belli bir katılımcı havuzuna düzenli olarak aynı konuda yapılan anketlerdir. Araştırılan konudaki dönemsel farkları izlemek ve karşılaştırmalı olarak raporlamak için kullanılır. Örneğin imalat sektöründeki firmalara üç ayda bir sektörel değişimler, yaşadıkları zorluklar ve geleceğe ilişkin öngörüleri sorulabilir. Bu durumda her çeyrek bir öncekiyle karşılaştırılır ve sektördeki eğilimler saptanır. Ayrıca bir önceki yılın aynı çeyreğiyle yapılan karşılaştırmalar uzun vadeli değişimleri görmeye olanak tanır.
3
Derinlemesine Görüşme
Bu tip görüşmelerde araştırma konusuna göre hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme kılavuzları kullanılarak katılımcılarla sohbet edilir. Anketten farklı olarak bu kılavuzlarda soruların seçenekleri yoktur. Sorular esas olarak hangi konulara değinileceği konusunda görüşmeciye rehberlik eder. Katılımcının verdiği cevapların uzunluğuyla ilgili herhangi bir kısıtlama yoktur. Katılımcı bir soruya cevap verirken uzun bir hikaye anlatabilir ya da görüşlerini örneklendirerek ifade edebilir, isterse farklı konular değinebilir. Bu noktada önemli olan araştırmanın hedeflerinden sapmamak ve araştırma için önemli olan diğer konuları dışarıda bırakmamaktır. Bunun denetleyicisi görüşmecidir ve sohbetin bu çerçevede ilerlemesi için önceden belirlenmiş sorularla ilerler. Ayrıca katılımcıların anlatımlarını açmak ve derinleştirmek için de sohbet sırasında ek sorular sorar.
Sorular sorulurken katılımcının hiçbir şekilde görüşlerini etkilememek, yönlendirme yapmamak ve katılımcının kendisini rahat hissetmesi esastır. Önemli olan katılımcının samimi duygu ve düşüncelerini almaktır. Kısacası doğru ya da yanlış cevap yoktur, yalnızca katılımcıların söyledikleri vardır. Görüşmenin en başında bu katılımcılara anlatılır. Görüşmeye başlamadan önce ayrıca katılımcılara gizlilik konusunda güvence verilir, istedikleri her an görüşmeyi bitirebilecekleri, görüşme sonrasında dahi istemedikleri takdirde görüşmelerin iptal edilebileceği belirtilir. Görüşmeler katılımcının rahat ve güvende hissedeceği bir ortamda gerçekleştirilir ve sohbet sırasında katılımcının izniyle ses kaydı alınır. Ardından bu kayıtlar deşifre edilir. Deşifreler anonimleştirilir; bu süreçte katılımcının yalnızca ismi değil, kimliğini açığa çıkartabilecek tüm bilgiler metinden çıkartılır. Bu deşifreler nitel veriyi oluşturur ve analiz edilerek raporlanır.
4
Odak Grup Toplantıları
Bu toplantılar 8-10 kişilik gruplarla yapılan sohbetlerdir. Toplantılarda araştırmanın konusuna göre hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme kılavuzları kullanılır. Anketten farklı olarak bu kılavuzlarda soruların seçenekleri yoktur. Sorular esas olarak hangi konulara değinileceği noktasında moderatöre rehberlik eder. Grup toplantılarının derinlemesine görüşmelerden farkı katılımcıların birbirleriyle de sohbet etmeleri, bir konuyu birlikte tartışmaları, ortaya atılan farklı görüşlere ve sorulara cevap verebilmeleridir. Toplantılar çoğunlukla iki saat sürer. Önemli olan bu süre zarfında araştırma hedeflerinden sapmadan gerekli her konuya değinilmesidir. Bunun denetleyicisi de moderatördür ve sohbetin bu çerçevede ilerlemesini sağlar. Ayrıca katılımcıların anlatımları üzerine yeni sorular sorarak önemli noktaları derinleştirmek ve tartışmaya açmak, her katılımcının eşit konuşma hakkını elde etmesini sağlamak ve olumsuz tartışmalar yaşanmamasını önlemek de onun sorumluluğundadır.
Sorular sorulurken katılımcıların hiçbir şekilde görüşlerini etkilememek, yönlendirme yapmamak ve kendilerini rahat hissetmelerini sağlamak esastır. Önemli olan katılımcıların samimi duygu ve düşüncelerini almaktır. Kısacası doğru ya da yanlış cevap yoktur, yalnızca katılımcıların söyledikleri vardır. Toplantının en başında bu katılımcılara anlatılır. Toplantıya başlamadan önce ayrıca katılımcılara gizlilik konusunda güvence verilir, istedikleri her an toplantıdan çıkabilecekleri ve görüşme sonrasında dahi istemedikleri takdirde kendilerinden alınan verinin analizlerin dışında bırakılabileceği belirtilir. Toplantılar katılımcıların rahat ve güvende hissedeceği toplantı mekanlarında gerçekleştirilir ve sohbet sırasında izin alınarak ses kaydı alınır. Ardından bu kayıtlar deşifre edilir. Deşifrede her katılımcıya bir kod verilir böylece kişinin anonimliği korunurken görüşleri ve düşünceleri takip edilebilir. Anonimleştirme sürecinde katılımcıların yalnızca isimleri değil, kimliklerini açığa çıkartabilecek tüm bilgiler metinden çıkartılır. Bu deşifreler nitel veriyi oluşturur ve analiz edilerek raporlanır.
5
Yerinde Gözlem
Yerinde Gözlem nitel araştırma yöntemlerinden birisidir. Araştırma konusu olan mekan/hedef kitle yerinde, herhangi bir müdahalede bulunmadan izlenir ve notlar alınır. Bu veri mekanın/hedef kitlenin doğal halini yakalamak, anlamak için çok değerlidir. Yerinde Gözlem notları diğer nitel ve nicel veri toplama yöntemlerine girdi sağlar ve raporlama sırasında farklı veriler arasında bağlantı kurmaya ve çeşitli sonuçları anlamlandırmaya katkı verir.
